Co to jest katalizator i do czego służy?
Element ten stosuje się jako część układu wydechowego umiejscowiony w rurze wydechowej. Katalizator samochodowy przypomina rurę o większej średnicy od przekroju wydechu, co jest spowodowane umieszczeniem w nim elementów katalizujących. Bardzo łatwo możesz go rozpoznać w pojazdach starszej generacji, zarówno benzynowych, jak i zasilanych olejem napędowym.
W obecnie produkowanych modelach zwiększyła się liczba katalizatorów, które umieszcza się w jednym aucie. Spowodowane to jest stałym podnoszeniem norm emisji spalin i śrubowaniem wartości wydobywających się z rury wydechowej substancji szkodliwych. Rozwój technologiczny wpłynął również na powstanie dedykowanych filtrów do pojazdów diesla, które oznaczane są jako DPF. Obecnie niemal wszystkie wypuszczane na rynek pojazdy zasilane olejem napędowym mają taki filtr na pokładzie.
Budowa katalizatora i jego działanie
Katalizator z zewnątrz przypomina tłumik instalowany w wydechu i w zależności od wersji pojazdu może mieć bardziej płaską lub walcowatą budowę. W nowoczesnych autach implementuje się go jako wkład kolektora wydechowego. Zaletą tego rozwiązania jest szybsze nagrzewanie się i bardziej skuteczna praca. Wewnątrz urządzenia katalizującego znajdują się następujące elementy:
- osłona termiczna;
- rdzeń ceramiczny lub metalowy;
- wkłady o budowie plastrów miodu.
Jak działa katalizator?
Chcesz wiedzieć, jak działa katalizator? Cały proces zaczyna się w momencie wlotu szkodliwych produktów spalania mieszanki do jego wnętrza. Są to węglowodór, tlenek węgla i tlenki azotu. Dzięki budowie i obecności platyny, innych pierwiastków oraz tlenku aluminium i tlenku ceru następuje eliminacja NOX, a w konsekwencji uwalnianie do atmosfery azotu N2. W innej części katalizatora dochodzi do utleniania CO i powstania CO2 i H2O.
Katalizator w samochodzie – wytrzymałość
Mimo ciągłej pracy i podatności na zmieniające się warunki atmosferyczne, katalizator jest odpornym na uszkodzenia i wytrzymałym podzespołem układu wydechowego. W sprzyjających warunkach może działać bezawaryjnie nawet przez ponad 200 tysięcy kilometrów. Jednak w miarę użytkowania auta jego skuteczność maleje, a mogą ją zwielokrotnić nieprawidłowości w pracy silnika.
Katalizator samochodowy – usterki
Usterki katalizatora mogą być typowo mechaniczne i obejmować uszkodzenie elementów łączeniowych czy obudowy. Na skutek najechania na przeszkodę lub pod wpływem nagłego pojawienia się wody z kałuży, katalizator w samochodzie może zostać uszkodzony. Poza tym niesprawny układ zapłonowy może powodować również zaburzenie pracy filtrów wewnętrznych. Ich przyczyna leży najczęściej po stronie niesprawnego układu zapłonowego.
Jeśli paliwo nie zostaje spalone w cylindrze, przedostaje się ono do układu wydechowego i tam ulega zapłonowi w katalizatorze. Zjawisko to podnosi temperaturę wewnątrz urządzenia i niszczy wkład, pogarszając jakość oczyszczania spalin. Podobny efekt daje próba uruchamiania pojazdu na hol lub „popych”. W jego efekcie niespalona dawka paliwa również przedostaje się do układu wydechowego i finał jest taki sam jak w poprzednim wypadku.
Objawy uszkodzonego katalizatora samochodowego
W nowoczesnych autach zepsuty katalizator objawia się spadkiem mocy. Dlaczego? Dzieje się tak z powodu otrzymywania innych wartości niż fabryczne wysyłanych przez czujnik zaimplementowany w katalizatorze. Informacje te służą sterownikowi do przygotowywania składu mieszanki paliwowo-powietrznej, dlatego wszelkie zaburzenia prowadzą do jej zmiany i w konsekwencji pogorszenia osiągów auta.
Uszkodzony katalizator w samochodzie możesz rozpoznać przez oznakowanie na pulpicie. Zazwyczaj zapala się wtedy pomarańczowa kontrolka check engine. Oczywiście nie odpowiada ona jedynie za urządzenie katalizujące, więc jej pojawienie się na wyświetlaczu nie musi automatycznie oznaczać uszkodzenia opisywanego elementu. Innym sposobem jest organoleptyczne badanie stanu katalizatora. Element, który ma kłopoty z funkcjonowaniem, daje znać o sobie przez metaliczne stuki i grzechotanie.
Jak naprawić katalizator w samochodzie?
Jedną z głównych metod jest regeneracja katalizatora. W zależności od wersji może ona cię kosztować ponad tysiąc złotych. Jednak jest i tak o wiele tańsza od zakupu nowego elementu. W niektórych przypadkach nie ma możliwości naprawy katalizatora i musisz zdecydować się na nowy produkt. Na szczęście na rynku pojawiło się sporo zamienników, które kosztują zdecydowanie mniej niż oryginalne części. Dostępne są również jako podzespoły uniwersalne dobierane pod kątem mocy jednostki.
Sytuacja komplikuje się w momencie, gdy auto wyposażone jest w kilka katalizatorów, w tym jeden umieszczony w kolektorze wydechowym. Jego cena może przekraczać kilka tysięcy złotych, co może mocno wydrenować twój portfel. Ważną rzeczą jest to, że katalizator samochodowy musi zostać zutylizowany po demontażu. Dlatego niezgodne z prawem jest instalowanie używanego urządzenia. Poza tym jego sprawność zazwyczaj jest wielką niewiadomą.
A może by tak go wyciąć…
W myśl tunerów-amatorów – „wytnij katalizator, będziesz miał więcej koni”. Z jednej strony jest to prawda, bo element ten ogranicza swobodny przepływ gazów. Usunięcie go podnosi w pewien sposób osiągi pojazdu. Jednak należy pamiętać, że samochód pozbawiony urządzenia katalizującego spaliny jest niezgodny z homologacją producenta. W konsekwencji diagnosta podczas badań nie będzie mógł zdecydować o pozytywnym wyniku. Poza tym pozbawianie auta katalizatora wiąże się ze zmianą odczytów w sterowniku silnika. Jak widać, urządzenie katalizujące spełnia bardzo istotną funkcję w samochodzie i możesz się spodziewać jego ewolucji w kolejnych latach. Ekologia bowiem wymusza stosowanie coraz to lepszych sposobów oczyszczania spalin. Przy zakupie auta używanego powinieneś przyjrzeć się temu, w jakim stanie jest katalizator samochodowy, by uniknąć kosztownej naprawy lub wymiany.