Niegdyś turbosprężarki były montowane albo w autach sportowych, ciężarowych lub dieslach. Obecnie niemal każde auto wyposażone jest w turbodoładowanie. Dzięki temu osiąga się wyższe moce z 1 litra pojemności, obniża się spalanie i osiąga wyśrubowane normy emisji spalin. Turbo zapewnia też elastyczność już od dolnych partii obrotów, dlatego przydaje się do uzyskania odpowiedniego momentu obrotowego, np. podczas poruszania się autem w mieście. W jaki sposób działa taki system?
Zanim regeneracja turbosprężarki będzie potrzebna, czyli kilka słów o turbo
Turbina montowana w silnikach spalinowych ma za zadanie wtłocyć pod ciśnieniem dodatkową dawkę powietrza do komory spalania. W jakim celu? Zwiększenie ilości tlenu w podnosi moc danej jednostki. Tłoczenie powietrza polega na napędzaniu wirnika w turbinie przy pomocy spalin. W drugiej jej części znajduje się koło kompresji, które zasysa powietrze z atmosfery przez filtr. Aby tlen nie był nadmiernie ogrzanym, trafia on do układu dolotowego, wyposażonego często w intercooler, czyli chłodnicę powietrza. Dopiero później dostaje się do kolektora ssącego.
Turbosprężarka i regeneracja – co może się w niej zepsuć?
W zasadzie jest mnóstwo rzeczy, które mogą ulegać zniszczeniu podczas pracy turbiny. Regeneracja turbosprężarki najczęściej jest konieczna z powodu „brania” przez nią oleju. Chociaż nie będzie ona „dawać” oleju, to jednak nadmierne zużycie środka smarującego elementy silnika i pojawienie się niebieskiego dymu z rury wydechowej skłania do przyjrzenia się turbinie. Co oznacza taki kolor dymu? Biały dym z rury wydechowej zazwyczaj świadczy o przedostawaniu się płynu chłodzącego do cylindrów, niebieski świadczy o spalania oleju silnikowego, a czarny to po prostu niespalona ropa, czyli np. lanie wtryskiwaczy.
Dlaczego turbina pobiera olej?
Elementy pracujące w jej wnętrzu, czyli np. rdzeń, smarowane są olejem. W momencie zgaszenia silnika, ciśnienie oleju spada, a nadmiar obecny w kanałach górnej części osprzętu i silnika ścieka do miski olejowej. Jeśli więc zaraz po uruchomieniu szybko ruszasz z miejsca, to niedługo będziesz zastanawiał się, gdzie zregenerować turbosprężarkę. Dlaczego? Bo olej nie zdąży dotrzeć do wszystkich elementów wymagających smarowania, a wirnik zacznie się szybko obracać.
Małe turbosprężarki i regeneracja – dlaczego są szczególnie obciążone?
Mała turbinka (np. obecne w 1.6 HDI 0375J6, 1.2 Tce 7701477904 lub 1.8t K03) mają szczególnie trudny żywot, bo podczas pracy kręcą się z prędkością kilkuset tysięcy obrotów na minutę. W porównaniu do 5-7 tysięcy obrotów w przypadku silnika, jest to rzeczywiście bardzo dużo. Dlatego obciążenia w nich panujące są bardzo wysokie i łatwo je uszkodzić nieprawidłową eksploatacją.
Zaniedbania w postaci przeciągających się interwałów olejowych i agresywnej jazdy sprawiają, że elementy obrotowe zaczynają przepuszczać olej do dolotu. Ale nie jest to jedyna bolączka turbosprężarek.
Na co jeszcze cierpią turbiny – naprawa innych elementów silnika
Poza zaworami, uszczelnieniami i łopatkami wirnika, które mogą się łamać, uszkodzeniu ulega też korpus. Czasem żeliwa jest na tyle mało, że mimo swojej wytrzymałości ulega ono zniszczeniu. Pojawia się nieszczelność układu i powietrze, zamiast trafiać do kolektora ssącego, ulatuje. Regeneracja turbosprężarki obejmuje wtedy wymianę takiego elementu na nowy lub spawanie go.
Ważnym elementem konstrukcyjnym są też łopatki w kierownicy sterującej geometrią. To niewielki element, lecz kluczowy, a jego uszkodzenie wpływa na funkcjonowanie całego urządzenia. Jest jeszcze gruszka, czyli sterownik podciśnieniowy, który zbudowany jest ze sprężyny i membrany. Pod wpływem wysokiej temperatury może zwyczajnie się uszkodzić i przez to regulacja ciśnienia doładowania nie działa odpowiednio.
Sprawdź, na czym polega regeneracja turbiny
W prostych słowach chodzi o przywrócenie jej do stanu fabrycznego poprzez wymianę zniszczonych części lub ich naprawę (jeśli jest możliwa). Biorąc pod uwagę powyższe scenariusze dotyczące możliwych usterek, zakres prac jest naprawdę spory. Zazwyczaj jednak przebiega bardzo podobnie, według konkretnego schematu.
Pierwszym krokiem do regeneracji turbosprężarki jest rozkręcenie wszystkich części celem oceny ich stanu. W ten sposób przygotowuje się ją do wymiany poszczególnych elementów i czyszczenia. Trzeba pamiętać, że to właśnie brud w postaci osadzających się spalin jest jednym z czynników skracających żywotność turbiny. Poza tym oddanie klientowi brudnego elementu po regeneracji jest mało profesjonalne. Oto elementy podzespołu:
● wirnik;
● talerz uszczelniający;
● koło kompresji;
● podkładka termiczna;
● łożysko ślizgowe i oporowe;
● pierścienie uszczelniające;
● odrzutnik;
● podkładka dystansowa;
● obudowa wałka wirnika (koras);
Mechanik sprawdza stan wszystkich wymienionych powyżej części. Dla przykładu łopatki wirnika mogą być połamane, wałek starty, a łopatki zmiennej geometrii przepalone. Wszystko to trzeba dobrze umyć, by móc ocenić zużycie.
Turbina i regeneracja – co dzieje się z nią po umyciu?
Po dokładnym umyciu pora na oczyszczenie elementów sprężonym powietrzem i środkami ściernymi. Regeneracja turbosprężarki musi obejmować nie tylko gruntowne wyczyszczenie wszystkich części, ale też pokrycie ich środkami zapobiegającymi korodowaniu. Dzięki temu po założeniu na silnik żeliwna część turbiny nie pokryje się rdzą. Wnikliwa weryfikacja pozwala ocenić, które elementy trzeba wymienić na nowe, a które z powodzeniem mogą jeszcze posłużyć.
Kolejny etap to doważanie wysokoobrotowe. Dzięki temu można sprawdzić, czy elementy są na tyle spasowane, że nie pozwalają na wycieki oleju do koła kompresji. Wielu domorosłych majsterkowiczów uważa, że można zregenerować turbo we własnym garażu. Nie jest to jednak zalecane. Nie sposób bowiem ustalić, czy wszystkie elementy po złożeniu są prawidłowo zamontowane i czy turbo nie wymaga doważenia.
Ile kosztuje regeneracja turbiny w samochodzie?
Koszt części jest różny i zależny od modelu. Jak zdążyłeś zauważyć, jest też sporo elementów, które mogą ulec uszkodzeniu. W końcu do ceny trzeba też dołożyć pracę specjalistów. Cennik (często) jest uzależniony od popularności i renomy warsztatu. Jednak cena naprawy turbosprężarek zwykle waha się od 800 do 1200 zł. Oczywiście możesz znaleźć tańsze, ale też i sporo droższe oferty.
A co jeszcze można zrobić z turbiną, żeby auto miało więcej mocy?
Regeneracja turbosprężarki sama w sobie to świetny sposób na uzyskanie osiągów zbliżonych do fabrycznych. Można też w niej zwiększyć koło kompresji, co wiąże się z obróbką obudowy strony zimnej, wysterować na wyższe ciśnienie lub po prostu wymienić na większą. Oczywiście zmiana takich elementów w seryjnych silnikach mija się z celem, bo prędzej czy później coś ustąpi (np. sprzęgło lub podpory wału). Ale to temat na inny artykuł.