Przegub w aucie – czym jest?
Wszystko zaczyna się od rozróżnienia dwóch typów zawieszenia – zależnego i niezależnego. To od tego rozwiązania konstrukcyjnego uzależniony jest sposób przekazywania momentu z półosi na piastę koła. W zawieszeniu zależnym przegub napędowy występuje raz na jedno koło. Całe połączenie piasty z mechanizmem różnicowym jest sztywne, a koło wykonuje ruch poziomy względem półosi. Koła na osi są połączone.
W pojazdach wyposażonych w zawieszenie niezależne konieczne jest zastosowanie dwóch przegubów. Jest to spowodowane załamaniem linii przekazywania momentu obrotowego ze skrzyni biegów lub mechanizmu różnicowego. Piasta wykonuje ruch obrotowy i pionowy względem wału, co uniemożliwia napędzanie jej w linii prostej.
Przegub napędowy – ile sztuk potrzebnych jest w aucie?
Kluczowy w określeniu liczby przegubów w samochodzie jest sposób pracy zawieszenia. W pojazdach wyposażonych w sztywny most koło wykonuje jedynie ruch poziomy i to bez względu na to czy jest skrętne, czy nie. W tym miejscu konstruktorzy wykorzystują jeden przegub w aucie na jedno napędzane koło. Z konstrukcją tego typu można spotkać się głównie w pojazdach terenowych.
Pozostałe pojazdy działające na podstawie zawieszenia niezależnego mają przegub zewnętrzny i wewnętrzny. Nie ma przy tym znaczenia, czy koło jest skrętne, czy porusza się prostopadle do osi wału napędowego. Kluczowa jest jego zdolność do wykonywania ruchów pionowych, co determinuje do implementacji dwóch przegubów.
Rodzaje przegubów w samochodzie – budowa elementu
Zasadniczo wyróżnia się dwa rodzaje przegubów wykorzystywanych w pojazdach:
- prosty (nierównobieżny);
- homokinetyczny (równobieżny).
Przegub prosty w aucie
Przegub prosty w samochodzie cechuje się możliwością zachowania jednakowej prędkości obrotowej na wejściu i wyjściu jedynie wtedy, gdy obie osie poruszają się względem siebie w prostej linii. W wyniku tego zjawiska przegub półosi zmienia prędkość w zależności od kąta wychylenia elementów względem siebie, co wymusza zastosowanie drugiego elementu celem jej wyrównania. Przykładem konstrukcji prostej jest przegub Cardana. Niezaprzeczalną zaletą jest przede wszystkim prostota i duża wytrzymałość prostego przegubu. Dlatego wykorzystuje się ją do napędzania kół tylnych i w pojazdach z zaimplementowanym sztywnym mostem.
Przegub homokinetyczny – charakterystyka
Są to elementy pozbawione wady polegającej na zmianie prędkości przekazywanej z wału. Pierwsze przeguby homokinetyczne bazowały na konstrukcji dwukrzyżakowej, co umożliwiało wzajemne zerowanie wahań prędkości obrotowej. Nie znalazły jednak miejsca w powszechnym zastosowaniu, ponieważ na rynku zaczęły dominować przeguby kulowe. Konstrukcje maszyn zaczęły bazować na rozwiązaniu homokinetycznym, co wpłynęło na ich dynamiczny rozwój.
Ulepszanie konstrukcji przegubów na przestrzeni lat
Przełomowym pomysłem okazał się przegub Weissa. Jego konstrukcja opierała się na obecności czterech kul, które poruszały się w widlastych prowadnicach. Centralizacją widełek zajmowała się piąta kula.
Z czasem jednak pojawiło się udoskonalone rozwiązanie, które nazwano przegubem Rzeppa, od nazwiska konstruktora. Jego praca opiera się na obecności 6 kul, które poruszają się w specjalnie wyprofilowanych prowadnicach w piaście. Drugą część elementu stanowi koszyk podtrzymujący kule na właściwym miejscu. Przegub napędowy Rzeppa okazał się rozwiązaniem przyszłościowym wymagającym jednak pewnych usprawnień. Ich przyczyną była niska trwałość konstrukcji.
Z tego powodu opracowano model nazwany przegubem Birfielda-Rzeppa. Bazuje on na konstrukcji poprzednika, jednak posiada prowadnice zapewniające samoustawianie się kul we właściwych miejscach. Chociażby z tego powodu rozwiązanie to cechuje się podwyższoną wytrzymałością i zdolnością do przekazywania wysokiego momentu obrotowego. Jest w stanie także skutecznie pracować pod dużymi kątami sięgającymi ponad 40o.
Przegub w samochodzie – dlaczego się zużywa?
Kierowcy nie zawsze zwracają uwagę na stan przegubów w aucie. Zazwyczaj sytuacja zmienia się, gdy do ich uszu docierają niepokojące stuki, zgrzyty i wibracje na zakrętach. Przegub zewnętrzny nadaje się wtedy jedynie do wymiany, ponieważ jego naprawa nie jest możliwa. Zużycie przegubów jest naturalne, jednak sposób eksploatacji pojazdu w dużej mierze ma wpływ na szybkość postępowania tego zjawiska.
Aby uświadomić sobie, jak ważne jest dbanie o przeguby w aucie, pamiętaj, że produkty te poddawane są one ogromnym siłom. Przeniesienie napędu z mechanizmu różnicowego lub skrzyni biegów na piastę wpływa na stale oddziałujące przeciążenia. Najczęściej problemy zaczynają się od elementu najbardziej podatnego na zużycie, czyli zespołu kulowego.
Przegub – cena
Ceny przegubów są zróżnicowane. Kwota, jaką trzeba zapłacić za zamienniki w popularnych samochodach, oscyluje w granicach 200 zł. Jeśli jednak zdecydujesz się na ASO, to cena przegubów może wzrosnąć kilkukrotnie. Wymiana nie jest skomplikowana… w teorii. W praktyce, jeśli nie radzisz sobie z majsterkowaniem, to powierz to zadanie profesjonalistom.
Jak dbać o przegub zewnętrzny?
Po pierwsze, zastanów się nad swoim stylem jazdy. Przegub, który musi nagle przekazać duży moment obrotowy na skręcone koło stojące w miejscu, narażony jest na uszkodzenia. Pamiętaj, że nie ma on mechanizmu sprzęgłowego, który mógłby wchłonąć nadmiar momentu w danej chwili. Efektywne ruszanie z piskiem opon zwraca uwagę przechodniów, jednak mocno odbija się m.in. na działaniu zespołu napędowego.
Przegląd przegubów jest kluczowy!
Jeżeli chcesz mieć pewność, że przeguby w twoim aucie są w należytym stanie, poświęć chwilę na ich przegląd. Kluczowe znaczenie ma tutaj jakość gumowej osłony. Chociaż jest to najprostszy i najtańszy element w całym przegubie, liniowo wpływa na jego trwałość. Wewnątrz znajduje się smar, który eliminuje tarcia i pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu kul. Nawet drobne pęknięcia na osłonach powodują, że woda, piasek i błoto mogą dostawać się do środka i diametralnie przyspieszać zużycie elementów. Jeżeli widzisz przetarte lub pęknięte osłony, szybko je wymień.
Szerokość opon a szybsze zużywanie przegubów
Efektowne, szerokie opony o parametrach odbiegających od fabrycznych zaleceń mają wpływ na przeciążenia układu przeniesienia napędu. Przegub zewnętrzny i cała półoś są wtedy poddawane siłom niewskazywanym przez producenta pojazdu.
Objawy zużycia przegubów
Najbardziej charakterystycznym symptomem potwierdzającym wyeksploatowanie przegubów jest stukanie podczas przyspieszania na skręconych kołach. Dzieje się tak z powodu powstałego nadmiernego luzu w zespole kulowym. Dodatkowym objawem są wibracje, które nieraz można pomylić ze zużyciem się łożyska w piaście. Jednak ten rodzaj dźwięku nie zwiększa się podczas prędkości, jak ma to miejsce w przypadku awarii łożyska.
Jak widzisz, przegub w samochodzie jest niezwykle istotny dla jego prawidłowego działania. W drastycznych przypadkach jego uszkodzenie może spowodować zatrzymanie pojazdu. Aby temu zapobiec, staraj się dbać o cały układ przeniesienia napędu w swoim aucie. W ten sposób odwdzięczy się wieloletnią bezawaryjną eksploatacją. Szerokiej drogi!